Σφουγγαρένιος Βράχος

Αν και έχω ταξιδέψει εκατομμύρια έτη φωτός με κάθε λογής διαστημόπλοια, αν και έχω κατοικήσει σε διαστημικούς σταθμούς όμοιους με εξωγήινες μεγαλουπόλεις, αν και είμαι ο μοναδικός αστροναύτης που έχει καταφέρει να διεισδύσει στην εργόσφαιρα μιας αρχέγονης μαύρης τρύπας, αν και έχω επισκεφτεί πλανήτες με κατάλληλες ατμοσφαιρικές πυκνότητες ώστε να μπορεί ο άνθρωπος να πετάει όπως τα γήινα πτηνά, αν και το σκάφος μου έχει συγκρουστεί με εξωγαλαξιακούς κομήτες, αν και έχω "αποσύρει" πολυταξιδεμένα σκάφη, παραγεμισμένα με πυρηνικά, σε ετοιμοθάνατους ήλιους, παρόλα αυτά μονάχα μία εξακολουθεί να παραμένει η περισσότερο πρωτόγνωρη εμπειρία και αυτό γιατί είναι βαθιά έως και αβυσσαλέα εσωστρεφής.

Βλέπετε, τυγχάνει κάποιες φορές, όταν ταξιδεύω στις παρυφές του "ορατού" μας σύμπαντος να χάνομαι με το σκάφος μου σε ένα απόλυτο "τίποτα". Ένα ιδεατό κενό, θα μπορούσε να πει κανείς. Για να μπορέσετε να συλλάβετε τούτη την ανυπέρβλητη απουσία ύλης, όταν διασχίζω αυτό το "τίποτα", οι υπερσύγχρονες ανιχνευτικές μηχανές του σκάφους μου -που έχουν την δυνατότητα να εντοπίσουν ακόμη και ένα μόριο ηλίου σε ακτίνα χιλιάδων χιλιομέτρων- καταρρέουν, καθότι δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί από τους μηχανικούς αεροδιαστημικής η αναγνώριση ενός τόσο απόκοσμου περιβάλλοντος. Μοιάζει λες και τα άστρα , οι πλανήτες και οι γαλαξίες, να έχουν ως δια μαγείας εξαφανιστεί. Το αίσθημα που σε καταλαμβάνει δεν είναι κάτι που περιγράφεται με λέξεις. Δεν μοιάζει με αυτό της μοναξιάς. Πιστέψτε με, από αυτή γνωρίζω καλά. Άλλο η μοναξιά που ένιωσα όταν ταξίδεψα, παραδείγματος χάριν, δίχως συντροφιά, στον πλανήτη Οϊζύ-29, όπου και ανακάθισα σε έναν σφουγγαρένιο βράχο για να χαζέψω το φαινόμενο του συγχρονισμού της ταυτόχρονης δύσης των τριών ηλίων και την ανατολή ενός μπλε νετρίνου. Επίσης άλλο η μοναξιά του πιλότου που ταξιδεύει μονάχος, αλλά έχει ορατότητα του προορισμού του, έχει μηχανήματα να του "μιλάνε", καθώς επίσης και τους επίγειους καθοδηγητές να του κρατάνε έστω αυτήν την ελάσσονα συντροφιά μέσα από τα ακουστικά. Τίποτα από αυτά δεν συγκρίνεται με εκείνο το συναίσθημα που σε καταλαμβάνει ζώντας μέσα στο "τίποτα". Ένα "τίποτα" που οποιοσδήποτε επιθετικός προσδιορισμός, είναι άστοχος. Καθότι ακόμη και ο χαρακτηρισμός του ως "εξωκοσμικό" μοιάζει παραπλανητικός αφού δεν πρόκειται για έναν μη υλικό κόσμο αλλά για την απουσία της ύλης μέσα στον φυσικό κόσμο. Δεν πρόκειται δηλαδή για τον πνευματικό κόσμο αλλά για την επικυριαρχία του μη φαινομένου μέσα σε έναν αμιγώς φαινομενικό κόσμο. Προφανώς τούτο το "φαινόμενο" χρίζει επιστημονικής αλλά και ψυχολογικής μελέτης.

Όσες φορές και αν το περιέγραψα σε φυσικούς επιστήμονες εξέλαβα, πέρα από την καχυποψία, και μια υποβόσκουσα λοιδορία. Καταλαβαίνετε λοιπόν την απελπισία μου. Ό,τι είχα για να τους μεταδώσω, ό,τι είχα να επικοινωνήσω, βρισκόταν μονάχα μέσα στο μυαλό μου. Πως όμως να επικοινωνήσω το "τίποτα"; Το μόνο πραγματικό δεδομένο που είχα να γνωστοποιήσω ήταν το συναίσθημα. Για να μπορέσουν όμως οι άνθρωποι να μεταδώσουν τα συναισθήματα, χρησιμοποιούν καθολικές έννοιες που συνδέουν -μέσα από μια άρρητη αλλά κοινά αποδεκτή συμφωνία- το σημαίνον με το σημαινόμενο. Αν κάποιος, παραδείγματος χάριν, γευτεί ένα νόστιμο και δροσερό φρούτο, δύναται να περιγράψει την ευφορία της κατάποσης του σε έναν συνάνθρωπο που, εφόσον έχει βιώσει παρόμοια εμπειρία, μπορεί με τη σειρά του να αντιληφθεί την περιγραφή ως μία πρόταση με νόημα. Ταυτόχρονα, αυτή η μετοχή στη σχέση είναι που επιτρέπει το υποκείμενο να του επιστραφεί η κοινή εμπειρία ως γνώση. Η γεύση του φρούτου είναι νόστιμη εφόσον έχουν συμφωνήσει οι άνθρωποι από κοινού για την έννοια του "νόστιμου". Για την εμπειρία του "τίποτα" όμως δεν υπάρχουν κοινές λέξεις. Όπως δεν υπάρχουν και για την εμπειρία του θανάτου. Αφού αμφότερες πάσχουν από το κοινωνείν. Και σύμφωνα με την αριστοτελική γνωσιοθεωρία το αληθεύειν ταυτίζεται με το κοινωνείν.

Αυτό το "τίποτα" που με είχε περικυκλώσει καλούμουν να το κρατήσω μονάχα για εμένα. Ως κάτι που κίνησε τα υπερβατολογικά αισθητήρια όργανα με έναν καινοφανή τρόπο. Ως κάτι που δεν θα αποτελέσει ποτέ γνώση. Όταν όμως προσπάθησα -από εσωτερική ανάγκη- να μεταδώσω αυτό το δυσβάσταχτο συναίσθημα της απόλυτα προσωπικής εμπειρίας, όχι μόνον απέτυχα οικτρά αλλά και αναζωογόνησα την απελπισία μου, που είχε πλεόν εισχωρήσει σε έναν ανατροφοδοτούμενο φαύλο κύκλο.

Το συναίσθημα που γεννήθηκε για πρώτη φορά μέσα μου, χάριν αυτής της ανεξιχνίαστης εμπειρίας, ανέδειξε πόση μοναχικότητα υπάρχει μέσα μας. Ανεξαρτήτως περιβάλλοντος είμαστε μόνοι και ανέστιοι. Είτε μέσα στο απόλυτο κενό, είτε μέσα στον πιο πολυσύχναστο διαστημικό σταθμό, η υπαρξιακή μοναξιά παραμένει ακλόνητη και αμετακίνητη. Το "τίποτα" απλώς την προέβαλε, δεν την διόγκωσε. Αυτή όμως η σκέψη μοιάζει παραπλανητικά απελευθερωτική, ειδικά στον δυτικό -διαποτισμένο με νεωτερικότητα- νου, που θέτει έτσι ανενδοίαστα εύρος και όρια στην ελευθερία. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα από το ότι "η ελευθερία του ενός τελειώνει εκεί που ξεκινάει του άλλου". Αν δεν υπάρχει συλλογικό, δεν υπάρχει ούτε ως έννοια η ελευθερία. Αν το συλλογικό υπάρχει και αυτοκαθοριστεί συναποφασίζοντας κοινά αποδεκτούς κανόνες, τότε δεν υπάρχει ατομική οριοθέτηση της ελευθερίας. Ο καταπατητής των κανόνων ασκεί δύναμη, δηλαδή βία, καταστρατηγώντας τα προσυμφωνηθέντα. Ο καταπατητής των κανόνων δεν μάχεται για την ελευθερία του, αλλά για την επιβολή της παρέκκλισης.

Κάποτε, σε μια χερσόνησο της μεσογείου, στον ομφαλό της Γης, ένα γένος κατάφερε να οικοδομήσει την ελευθερία του με εργαλεία τον αυτοκαθορισμό και τον αυτοπεριορισμό του, δίχως φυσικά να απεμπολήσει την ατομικότητα του, που όχι μόνο δεν απεδείχθει εμπόδιο της αυτονομίας τούτου του νεοφυούς κοινωνικού όντος, αλλά αποτέλεσε και απαραίτητη προϋπόθεση. Μετά από χιλιάδες χρόνια, εμείς οι σύγχρονοι γαλαξοπολίτες, έχουμε καταφέρει να διακτινιζόμαστε ανάμεσα σε συστάδες ακατοίκητων , απόξενων και αφιλόξενων πλανητών αλλά τούτη την κοινωνική πρόοδο ακόμη δεν την κατακτήσαμε, και ας αποτελεί αδήριτη ανάγκη από τις απαρχές του 21ου αιώνα. Τουλάχιστον έτσι μας λένε τα αμέτρητα δεδομένα που έχουμε στη διάθεση μας, αφού μόλις τότε είχε γεννηθεί το γήινο σύστημα διασυνδεδεμένων υπολογιστών. Όπως μέσα στο κάθε άτομο ξεχωριστά, εμπεριέχονται και συνυπάρχουν αντικρουόμενες πτυχές που εισπράττουν, συλλαμβάνουν και αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο στα εξωτερικά ερεθίσματα και παρόλα αυτά η παραγόμενη συνιστώσα τους παραμένει μία και μοναδική, έτσι ακριβώς και το κοινωνικό ον εκφράζεται μέσα από τη συνιστώσα των ατομικών συνιστωσών.

Όπως και να έχει το "τίποτα" διακατέχεται από σκοτεινές, δυσβάσταχτες και ασύλληπτες δυνάμεις. Όταν όμως υπάρχει "κάτι" μπορούμε τουλάχιστον να το προσλάβουμε και να το γνωρίσουμε με τη μετοχή.